fijne klei om mee te werken

Wat is fijne klei om mee te werken? Dit is een veelgestelde vraag in mijn atelier. Iedere pottenbakker of keramist heeft zijn eigen voorkeuren afhankelijk van het einddoel. Pottenbakkers gebruiken andere klei dan handvormers. Raku-stokers willen weer klei met een open structuur die de termische shock kan weerstaan. Keramisten die beelden maken voor buiten willen klei die heel hoog gestookt kan worden. In deze blog krijg je meer te weten over wat klei nou precies is, krijg je een aantal handige tips over welke klei je kan kopen, hoe je klei kunt hergebruiken en meer…


Wat is klei
Bestand_001 (2)Klei is eigenlijk een oeroud product. Voordat je klei in handen hebt is er een proces van miljoenen jaren aan voorafgegaan. De oorsprong is vulkanisch graniet. Het graniet wordt hoog in de bergen afgebroken door natuurlijke erosieprocessen. De kleine deeltjes veranderen in de loop der tijd door natuurkundige en scheikundige processen in klei. Klei die dicht bij de oorspronkelijke ontstaansplek wordt gevonden is de meest zuivere soort en noemen we een primaire kleisoort. Het heeft geen onzuiverheden en kan daardoor hoog gebakken worden. Porcelein is gemaakt van deze zuivere kleisoort. Maar door zijn relatief grotere deeltjes is de klei minder plastisch en niet zo geschikt voor de beginneling.

Secundaire kleisoorten (of wel sedimentaire kleisoorten) worden verder van hun oorspronkelijke ontstaansbron gevonden. De deeltjes zijn door water en ijs verplaatst en de deeltjes zijn veel meer onderhevig geweest aan verwering. Ook zijn er meer onzuiverheden (bijvoorbeeld ijzeroxyde) bijgekomen die de kleur  na het bakken beinvloedt (bv allerlei tinten rood tot bruin). Deze "onzuivere" klei wordt het meest gebruikt en is fijne klei om mee te werken.
dameAd Werkstuk van Curist Ad van Spreeuwel. Dansende dame, gemaakt van secundaire klei en gestookt op steengoed temperatuur.
handvorm cursist Werkstuk gemaakt door cursist Gitta van Spreeuwel-Taanman. Handvorm met secundaire klei en hoog gestookt.

Kleisoorten

Klei is te verdelen in 3 soorten: Aardewerk, Steengoed en Porselein.
Aardewerk is de meest gebruikte en meest goedkope soort. Je hebt het in verschillende kleuren. Hoe roder na het bakken, hoe meer ijzer in de klei. Omdat deze klei poreus is na het bakken, moet er altijd een glazuurlaag overheen om het waterdicht te maken als je er gebruiksgoed van wilt maken. Voor handvormen gebruikt men meestal klei met chamotte. Chamotte zijn kleine korreltjes gebakken klei. Die worden aan de klei toegevoegd omdat het stabiliteit aan de klei geeft. Daarbij krimpen de te bakken objecten minder sterk en blijven ze regelmatiger van vorm. Chamotte geeft stabiliteit aan de klei. Aardewerk bak je tussen de 1000 en 1180 graden.

Steengoed is veel sterkere klei dan aardewerk. Bij het bakken (1200-13.00 graden) verglaast de klei waardoor de vormen waterdicht worden. De glazuur die je er overheen doet is vooral decoratief. Ook steengoed klei kun je gecamotteerd krijgen.

Porselein: Deze klei is het meest zuiver en het meest wit. Je kunt het tot 1300 graden bakken. Het is dan zeer sterk en kan er zelfs transparant uitzien.

Welke klei gebruik ik in mijn atelier

Draaiklei: Ik gebruik MAGMA KN 146. Dit is erg fijne klei om mee te werken voor de pottenbakker. Deze klei kan veel hebben bij het draaien. Veel draaiklei wordt snel slap of stort makkelijk in, maar daar heeft deze geen last van. Je kunt dus langer aan een object werken. Deze klei kan zowel op aardewerktemperatuur als steengoed temperatuur gestookt worden. De glazuren hechten mooi. Transparant geglazuurd is het heel licht "creme".
fijne klei voor pottenbakkers

Boetseerklei: Ik gebruik voor mijn cursussen Fijne boetseerklei van het eigen merk van Keramikos. De  klei blijft stabiel van vorm tijdens het bakken. Ook deze klei kan zowel op aardewerk als  steengoedtemperatuur gestookt worden en levert goede eindresultaten. Dit is fijne klei om mee te werken voor zowel beginners en gevorderden. 
fijne klei voor handvormen

Klei bewaren
Een brood klei kun je het best in een plastic zak bewaren én in een plastic emmer met deksel. Zo blijft het eindeloos goed. Zelf snij ik de klei in brokken en doe ze zo in de plastic zak én in de emmer. Als de klei te droog wordt kun je het met een plantenspuit inspuiten. Het vocht kan zo goed bij alle brokken komen.

Klei hergebruiken
Breek of stamp je oude ongebakken klei in kleine stukjes. Leg het in een kunststofbak. Zet de klei helemaal onder warm water en laat het een nacht weken. De volgende dag haal je het overtollige water weg (uitgieten). Dan roer je de klei door elkaar en leg je het in een plak van 5 cm op een oude theedoek op een gipsen plaat of ongelakte houten plank.Controleer de klei zo af en toe. Als de klei makkelijk van de doek afgehaald kan worden draai de de plak om en laat je het weer wat aandrogen. Als de klei kneedbaar is (dus niet te veel aan je handen blijft plakken) kneed je het door en berg je het op tot gebruik.

Kleiwerkstuk laten drogen
Vóór het drogen zorg je dat compacte werkstukken goed uitgehold zijn. Dunne stukken kun je eventueel langer met een stukje plastic bedekken zodat dit niet sneller droogt ten opzichte van dikkere delen. Dit is heel belangrijk bij mensfiguren waarbij de armen altijd dunner zijn en sneller drogen dan het lijf.

Genoeg nu over de technische en praktische kant van klei.
Kom er maar eens mee werken in button_de-pottenbakkerij-kijk-hier